Overprikkeld of gewoon moe? Zo herken je het verschil

We zeggen snel dat we moe zijn. Maar moeheid is niet altijd wat het lijkt. Soms ben je niet alleen moe, je bent overprikkeld. En dat is iets totaal anders. Als je overprikkeld bent, helpt slapen vaak niet. Een vrije avond voelt niet als herstel. Zelfs ontspanning kan vermoeiend zijn. En je hoofd blijft aan. Toch noemen veel mensen dat ook moe, terwijl het in de basis iets anders vraagt. Wie overprikkeld is, heeft geen slaaptekort maar een systeem dat volgelopen is. En dat systeem heeft iets anders nodig dan alleen rust.

Overprikkeling betekent dat je zenuwstelsel overbelast is geraakt door te veel input. Je systeem krijgt meer prikkels dan het kan verwerken en raakt daardoor uit balans. Die prikkels komen niet alleen van lawaai of drukte, maar ook van mentale belasting zoals te veel moeten onthouden, plannen, keuzes maken, sociale interacties of spanningen, emotionele intensiteit, veel schakelen tussen taken of rollen, constante digitale input. Bij creatieve en gevoelige mensen gebeurt dit sneller. Mensen met ADD- of HSP-trekken raken vaker overprikkeld, juist omdat ze meer signalen tegelijk opmerken.

Beide kunnen tegelijk voorkomen, maar moeheid en overprikkeling vragen om totaal verschillende vormen van herstel. Gewone moeheid voelt loom, zwaar, traag. Je wilt slapen of liggen. Rust helpt goed, je hoofd blijft helder, prikkels zijn prima te verdragen en je herstelt vanzelf met tijd. Overprikkeling daarentegen voelt gespannen, alert of gejaagd. Je kunt niet ontspannen of stilzitten. Rust helpt niet of maakt het erger. Je hoofd voelt vol, chaotisch of afwezig. Elk geluid of licht voelt te veel en je blijft leeg of opgejaagd na rust. Wie denkt dat hij gewoon moe is, kiest vaak voor fysieke rust: bank, bed, dutje. Maar als je overprikkeld bent, werkt dat niet. Dan moet je op een ander niveau ontladen: niet slapen, maar ontprikkelen.

Als je overprikkeling aanziet voor gewone vermoeidheid, herstel je niet. Sterker nog, je verergert het. Overprikkeling vraagt om een ander ritme, andere vormen van rust, en bewuster omgaan met prikkels. En vooral om jezelf niet te forceren in nog één ding afmaken, even doorgaan, of gewoon ontspannen. Want niets voelt gewoon als je systeem overbelast is. Dit zijn geen oplossingen, maar ingangen: vertraag actief door schermen, geluiden, gesprekken even te laten liggen. Niets hoeft, even niets doen, alleen zijn. Zoek leegte op, niet lekkere afleiding maar stilte, geen prikkels. Wandelen, zitten, staren, ademhalen. Ontprikkel via het lichaam door langzaam uit te ademen, langer dan inademen, bewegen zonder doel zoals wandelen of rekken, liggen met aandacht voor je adem. Geef jezelf toestemming: overprikkeling vraagt geen verklaring maar erkenning. Je hoeft niet eerst iets af te maken om rust te verdienen.

Veel mensen willen meteen herstellen, maar slaan de eerste stap over: waarnemen waar het in je lichaam zit. Zit het in je hoofd door veel, snel, chaotisch denken? Zit het in je borst met druk, ademhoog, onrustig gevoel? Zit het in je buik met knopen, spanning, leeg of vol gevoel? Zit het in je gedachten door herhaling, piekeren, geen grip? Die stap overslaan zorgt dat je blinde rust neemt, rust die je systeem niet bereikt.

CBM staat voor Consciousness, Body & Mind. Het is geen trucje, maar een werkwijze die lichaam, bewustzijn en denken weer op elkaar afstemt. En dat begint bij één simpele stap: voelen, verkennen, afstemmen. Per pijler ziet dat er zo uit.

De eerste pijler is bewustzijn. Hier word je bewust van wat je voelt, waar je spanning zit, wat je systeem nodig heeft. Zonder oordeel, alleen waarnemen. Het gaat erom dat je contact maakt met wat er echt in je systeem gebeurt, niet wat je denkt dat er gebeurt. Deze aandacht alleen al kan al ontlading geven, omdat je stopt met tegen je eigen ervaring in te gaan.

De tweede pijler is lichaam. Hier gebruik je adem en lichaam om spanning te reguleren. Bijvoorbeeld adem vier tellen in, adem zes tot acht tellen uit, herhaal dit rustig twee minuten. Het uitademen langer maken dan het inademen helpt je zenuwstelsel om naar rust te schakelen. Of voel je voeten, je benen, je billen, je schouders. Laat je gezichtspieren los, laat je nek rusten op je romp. Door bewust contact te maken met je lichaam geef je je systeem de kans om spanning los te laten.

De derde pijler is geest. Hier ga je even uit je denken zonder tegen te vechten. Zit rechtop, voel je adem. Niets hoeft opgelost, alles mag even zijn zoals het is. Het gaat niet om het wegdrukken van gedachten, maar om ruimte te creëren tussen jou en je gedachten. Door die afstand ontstaat er rust in je hoofd. Door die drie ingangen leren mensen opnieuw hun systeem aanvoelen en reguleren. Niet doorgaan tot het weer werkt, maar bijsturen voordat het misgaat.

Als je overprikkeling op deze manier benadert, merk je vaak dat er snel iets verandert. Geen spectaculaire transformatie, maar wel meer ruimte in je hoofd, minder fysieke onrust, duidelijkere grenzen, sneller herstel, minder twijfel of zelfkritiek, meer verbinding met wat klopt. Niet door harder rusten, maar door beter luisteren. Veel mensen die overprikkeld raken, denken dat ze zwak zijn, dat ze minder kunnen dan anderen, dat ze zich aanstellen. Maar je stelt je niet aan. Je systeem neemt meer waar en raakt dus sneller vol. Dat is geen tekortkoming, maar een ander profiel. En dat vraagt om een andere manier van leven, werken en herstellen.

Dus als je de volgende keer zegt ik ben moe, check dan eerst even: is het echt moeheid, of is je systeem gewoon vol? Vanaf daar kun je anders reageren. Sessies zijn beschikbaar in Den Haag of online, met een vrijblijvende kennismaking als je wilt.