Wat als bewustzijn niet uit je brein komt?

In zijn boek One Unbounded Ocean of Consciousness doet Tony Nader een opvallende stelling: bewustzijn komt niet voort uit het brein, maar juist andersom. Het brein ontstaat binnen bewustzijn. Nader noemt bewustzijn een Unified Field, een niet-materiële essentie die zichzelf kent vanuit verschillende perspectieven: als waarnemer, als object, en als de handeling daartussen. Hij vergelijkt het met een radio: het brein is niet de bron van muziek, maar het apparaat dat de golven omzet. Als de radio kapot is, hoor je niks, maar dat betekent niet dat de muziek niet meer bestaat.

Dat klinkt abstract, maar het raakt wel iets wat ik herken in mijn werk met muzikanten en creatieve mensen. We zoeken niet alleen naar techniek of begrip, maar naar flow. Naar contact met iets dat klopt, zonder dat je precies weet waarom. Die momenten in de studio of op het podium waarop alles klikt, waar tijd, denken en inspanning lijken weg te vallen. Alsof je wordt gespeeld in plaats van zelf speelt. Nader zou dit herkennen als momenten waarop je bewustzijn zich minder identificeert met de begrenzing van het individuele brein en meer afstemt op dat grotere veld.

Nader beschrijft Pure Consciousness als een fundamenteel veld dat aan de basis ligt van alles: lichaam, gedachten, natuur, energie, emoties. Volgens zijn theorie is dit niet iets wat we moeten bereiken, maar iets wat er altijd al is. De uitdaging zit hem erin dat onze zintuigen en gewoontes ons vasthouden in het tegenovergestelde perspectief. We ervaren onszelf als gescheiden individuen met een brein dat gedachten produceert, terwijl we volgens Nader eigenlijk lokalisaties zijn binnen één groter bewustzijnsveld. Deze omkering van perspectief zou verklaren waarom sommige interventies bij stress, burn-out of vastlopen wel werken en andere niet.

Binnen mijn eigen aanpak, CBM voor Consciousness, Body & Mind, gebruik ik Nader's idee als achtergrond. Niet als waarheid die ik wil bewijzen, maar als werkbare ingang. Bewustzijn als ruimte van helderheid en rust, lichaam als instrument van waarneming en reactie, geest als bron van gedachten en patronen. Wanneer mensen leren schakelen tussen deze lagen, zie ik vaak dat er iets verandert. Niet per se sneller leren of beter spelen, maar meer vrijheid, minder vastlopen, meer rust. Het mooie aan Nader's benadering is dat het niet vraagt om geloof, maar om ervaring.

Wat Nader beschrijft als de paradox van Pure Consciousness herken ik dagelijks. Dat je kunt voelen dat er iets is wat je niet kunt aanwijzen, bewijzen of vastpakken, maar wel kunt ervaren. In momenten van stilte, van plotselinge helderheid, van verbinding. Het is alsof je even thuiskomt in iets wat altijd al er was, maar waar je normaal geen toegang toe hebt. Nader stelt dat deze ervaring niet mystiek is, maar de natuurlijke staat van bewustzijn wanneer het niet beperkt wordt door de filters van het individuele zenuwstelsel.

Volgens Nader helpt deze kijk op bewustzijn om verbinding te zien waar we nu vooral scheiding ervaren. Tussen mensen, tussen denken en voelen, tussen wat we doen en wat we zijn. En dat is precies wat er vaak ontbreekt: in het onderwijs leren we kinderen van alles, maar niet hoe je afstemt op jezelf. We trainen ons brein, maar negeren het lichaam. We leven in een tijd van ongekende mogelijkheden, maar voelen ons vaker dan ooit verdeeld en gestrest. Nader's Pure Consciousness biedt geen oplossing, maar wel een ander perspectief: niet meer van hetzelfde, maar afstemming op wat er al is.

De praktische waarde van Nader's theorie zit voor mij niet in de vraag of het waar is, maar in wat het doet als je er mee experimenteert. Als bewustzijn inderdaad de basis is in plaats van het eindproduct, dan verandert dat hoe je naar problemen kijkt. Dan gaat het niet om repareren van de persoon, maar om afstemming herstellen. Dan hoef je niet constant te vechten voor je plek, maar kun je leren herkennen wat er onder al het denken en doen altijd al aanwezig is. Dat fundament gebruik ik in mijn werk als coach en muziekdocent, niet omdat ik Nader's theorie wil bewijzen, maar omdat het een werkbare ingang biedt.

Als je dit leest en denkt: dat klinkt interessant, maar ik weet niet wat ik ermee moet, dan ben je niet alleen. Ik worstel er ook mee. Maar Nader's boek heeft me geholpen om anders te kijken naar vastlopen, stress en die zoektocht naar wat er meer is. Daarom werk ik met CBM: niet omdat ik de waarheid bezit over bewustzijn, maar omdat het een manier biedt om te experimenteren met wat Nader beschrijft, midden in de praktijk van het dagelijks bestaan.